A. Cultureel programma: archieven

58 Amsterdam en de Atlantische Driehoekshandel, Stadsarchief Amsterdam, Marens Engelhard
Erfenis van de slavernij en slavenhandel is niet alleen iets van (mensen uit) het Westen maar van iedere ‘Amsterdammer wereldwijd’.
Uit de bronnen in het Stadsarchief blijkt dat de slavenhandel en slavernij een belangrijk onderdeel uitmaakte van de Amsterdamse economie. Aan de hand van een website, tentoonstelling, cultureel en educatief programma laat het Stadsarchief deze betrokkenheid zien.
Periode 13 juni t/m 13 augustus 2013.

B. Cultureel programma: media

40 Openlucht expositie met guerilla-actie, Fairwork, Nienja Brouwer
Slavernij is niet alleen iets uit een ver verleden of iets dat in verre, arme landen gebeurt. Slavernij is dichterbij dan je denkt. Recht onder onze ogen werken nog steeds duizenden mensen als slaven, al zul je ze niet gemakkelijk herkennen. Ze werken in de horeca, glas-en tuinbouw en menig huishouden. Moderne slavernij. In Nederland. De realiteit. Anno nu.
Door middel van een expositie in de buitenruimte worden twintig verhalen van slachtoffers van slavernij van vroeger én nu in beeld gebracht.
Manifestatie in november/december, wellicht tijdens de jongerenbijeenkomst op 2 december.

7 Foto-expositie van het project, Ruta dit Tula, awe, Erwin van Amstel
Het project concentreert zich op de slavenopstand die plaats vond op Curacao in 1795. De leider van deze opstand tegen de Nederlanders was de slaaf Tula, hij wordt nu op Curaçao gezien als nationale held. Uiteindelijk is op gewelddadige wijze door de Nederlanders een einde aan de opstand gemaakt en is een groot deel van de opstandige slaven gevangen genomen en gedood.
Het is vrij gedetailleerd bekend welke route Tula en zijn medestrijders in die tijd hebben afgelegd. In hun voetsporen is Erwin van Amstel deze tocht gaan volgen en de geschiedenis hiervan heeft hij op zijn wijze vormgegeven, door beelden te creëren die herinneringen oproepen.
Een deel van de foto’s was te zien tijdens de feestelijke startbijeenkomst van het herdenkingsjaar 150 jaar afschaffing slavernij op 19 januari 2013 in het Koninklijk Instituut voor de Tropen. Door het jaar heen zal de expositie op verschillende locaties zichtbaar zijn.

72 Anton de Kom heeft het laatste woord, Stichting Soul Rebel Movement, Jerry K.L. Afriyie
Met het evenement Anton De Kom Heeft Het Laatste Woord wil Stichting Soul Rebel Movement vooral jongeren en jongvolwassenen – door middel van kunst, muziek en poëzie – in contact brengen met vergeten rolmodellen en hen verrijken met positieve kennis. Rolmodellen met een hoog moraal, kennis, broederschap en vooral gerechtigheid voor alle mensen, ongeacht ras, kleur en achtergrond. Deze rolmodellen zijn helden en ondanks dat zij ontbreken in de geschiedenisboeken op basisscholen, mogen zij niet vergeten worden. De stichting geeft hen het laatste woord om ons nogmaals te inspireren.

Onderdelen project
•Kennismaken met Anton De Kom, zijn filosofie en nalatenschap.
•Tentoonstelling: fotografie en kunst van 5 kunstenaars.
•Muziekprogramma met 5 live acts.
•Poëzie: dichters en rappers dragen poëzie van Anton De Kom en henzelf voor.
De tentoonstelling is van 1 maart tot en met 30 april te bezichtigen in de Openbare Bibliotheek Amsterdam, op de locaties Bijlmercentrum en Reigersbos. Op 30 maart wordt de presentatie gehouden in het Bijlmer Parktheater.
Tentoonstelling 1 april – 27 April in OBA Bijlmer centrum. Mogelijk ook wordt het programma opgevoerd tijdens het KWAKU Summerfestival.

118 The next step-point of Return, Africa in Picture
Het slavernij verleden is een boek in de geschiedenis dat men niet graag op tafel ziet. Het is van de grootste pijnpunten in onze wereldgeschiedenis waar we moeilijk aan herinnerd willen worden. Dat zal in de viering van 150 jaar afschaffing slavernij ook het moeilijkste deel zijn om mensen te overtuigen hiervan kennis te nemen.
Daarom kiest Africa in the Picture voor een project met verschillende disciplines waarmee ze een significant publieksbereik kunnen halen en met activiteiten die kunnen blijven voortbestaan.
Africa in the Picture heeft zich in al haar edities eveneens bezig gehouden met het slavernij verleden middels het programmeren van films die direct of indirect aan slavernij en identiteit gerelateerd zijn.
Natuurlijk voor de mensen met een directe voorouderband van slaven is de zoektocht een logische om te ontdekken wie je bent en waar je vandaan komt. Echter voor mensen die niet een directe voorouderband hebben met het lijden zoals westerlingen bijvoorbeeld, tref je vooral weerstand aan de herinneringen. Totdat je echt ontdekt dat je direct verbonden bent. Het filmprogramma is in ontwikkeling de startdatum is nu nog niet bekend.

31 Filmdocumentaire “Afro Surinaamse mannen ontbloot”,  André Reeder en Afra Jonker
Drie Afro Surinaamse mannen ontbloten in de film hun beleving als vader, partner en werker in de alledaagse werkelijkheid van het postkoloniale Nederland met een slavernijverleden. Na 150 jaar afschaffing van de slavernij is dit nog nooit vertoond. De film levert een bijdrage aan de
noodzakelijk maatschappelijke discussie, heling en verwerking van het slavernijverleden voor alle Nederlanders, wit en zwart, dragers van deze erfenis.
Documentaire is nog in ontwikkeling de startdatum is niet bekend.

130 Televisieserie Tula su Kosecha (Tula’s Oogst), TweeduizendTwintig Producties, Jermain Lo
Tula su Kosecha is een serie waarin vooraanstaande Nederlanders langs de slavenopstand route van Curaçao lopen. Dit is de bekende vrijheidsroute die in 1795 onder leiding van Tula is afgelegd; vandaar ook de naam “Tula su Kosecha”(Tula’s Oogst). In het programma praten de gasten over hun levenservaringen en de manier waarop ze putten uit de geschiedenis van Curaçao. De serie legt ook het verhaal van verschillende historische locaties langs de route uit, die er vaak vervallen bijliggen.

De route vindt plaats op Banda-Bou, het westelijke gedeelte van Curaçao. Dit is het gebied waar de meeste nazaten van de tot slaaf gemaakten wonen. De route gaat langs de landhuizen, plantages, zoutpannen en mooie natuurlijke gebieden die ieder hun rol in de geschiedenis hebben gespeeld.
De gasten zullen de werkzaamheden die de tot slaaf gemaakten moesten uitvoeren ook zelf uitproberen, ze zullen op authentieke wijze brood bakken, kokosolie persen, maïs stampen en de kachu blazen. Waarbij ze de “Kantiku di Trabou” zingen ofwel de werkliederen van de tot slaaf gemaakten. Hierin worden ze begeleid door de bewoners van Banda-Bou die het van hun voorvaderen hebben geleerd.

De serie is een wandeling door Curaçao en haar bewogen gezamenlijke geschiedenis met Nederland. Het geeft een inkijk in het leven van een aantal vooraanstaande Nederlanders en hun beleving van deze geschiedenis.
Serie is in ontwikkeling, de exacte datum van uitzending is nog niet bekend.

124 Ik ben geen slaaf “Mi no ta kaibu”, Bureau Profor
Ik ben geen slaaf ”Mi no ta katibu” is een audiovisuele reis opzoek naar de relatie van de hedendaagse Amsterdammer van Curaçaose afkomst met zijn slavernijverleden. Hoe vertaalt dit zich in de Amsterdamse samenleving?
Start november 2013.

21 Curaçao cultuurgids met agenda 2013, Sinaya Wolfert
Een creatieve cultuurgids van Curaçao met agenda voor 2013. Naast vele cultuurgerelateerde onderwerpen is er relatief  veel aandacht voor de slavernij. Curaçao heeft het jaar 2013 uitgeroepen tot het jaar van Tula. Dit gegeven gecombineerd met de herdenking van 150 jaar afschaffing van de slavernij in het Koninkrijk is reden genoeg om extra aandacht te besteden aan dit thema middels interviews/verhalen en foto’s. Slavernij-aandacht voor zowel Curaçao als Nederland en Suriname met focus op Curaçao.
Algemene informatie:
Het eerste deel van deze cultuurgids is vergelijkbaar met een fotoboek. Veel foto’s met interviews en verhalen, allen gerelateerd aan cultuur. In het tweede deel is een agenda voor 2013 opgenomen met vermelding van diverse culturele activiteiten. Ook Nederlandse data en informatie is hierin verwerkt voor zover het Curaçao gerelateerd is en voor zover al bekend.  Ook het programma in Nederland t.a.v. 150 jaar afschaffing slavernij maakt deel uit van het overzicht (indien tijdig beschikbaar). Het geheel vormt een kleurrijk product met foto’s en achtergronden, historische en leerzame informatie welke de gebruiker ook na 2013 graag in de boekenkast houdt.
De cultuurgids met agenda is in oktober 2012 gepuliceerd.

33 Hoe duur was de Suiker?, Paul Voorthuysen
In het koloniale Suriname anno 1770 zijn twee halfzussen onlosmakelijk met elkaar verbonden. De een is halfbloed en lijfslavin, de ander blank en haar meesteres. Hun beider verlangen naar liefde en vrijheid zet hun wereld voorgoed op zijn kop.
De opnames zijn in volle gang. Datum première is nog niet bekend.

18 Documentaire serie De slavernij voorbij?, Peter Bosch en Julia von Graevenitz
Hoewel de slavernij 150 jaar geleden werd afgeschaft zijn de sporen hiervan in ons land nog steeds zichtbaar en voelbaar. Zowel in onze rijke monumentale gebouwen die hiervan getuigen als ook in een deel van het opgeslagen goud in de Nederlandsche bank. Maar ook in de beleving en uitingen van jongeren met een Surinaamse of Antilliaanse achtergrond. In hun mode (zoals de gouden mattenklopper), hun sociale bewustzijn en in hun relatie- en familiestructuren.
Voor de meeste jongeren is de slavernij-periode echter de ‘ver van m’n bed show’. De Slavernij voorbij? brengt daar verandering in. Dertig Amsterdamse jongeren gaan op zoek naar de sporen van de slavernij en presenteren hun resultaten in een speciaal ontwikkelde les aan 3000 scholieren. Daarnaast worden de verhalen verwerkt in een driedelige tv-serie, uitgezonden door de NTR en een landelijk lespakket met onderwijs-dvd.
Documentaire serie in ontwikkeling.

34 Slavenschip Leusden, Jessica Dikmoet en Henry Strijk
Een 50 minuten durende documentaire  in 2 delen vertelt  het verhaal van het slavenschip Leusden met interviews met de auteur Leo Balai en nazaten. Het geheel wordt aangevuld met deskundigen, die vertellen over Afro-Surinaamse tradities o.a. Wintirites en ontwikkelingen van nazaten van de tot slaaf gemaakte Afrikanen in Nederland en Suriname. Het- voor zover aanwezig archief – en documentatiemateriaal zal eveneens worden gebruikt. De aanpak is journalistiek omdat er verschillende kanten van het verhaal zullen worden belicht met inachtneming van journalistieke vragen en codes.
In Nederland zullen de Afro-Surinaamse tradities gedeeltelijk inhoudelijk geregisseerd worden, omdat het feitelijk verhaal van het slavenschip Leusden en haar gevangenen op een journalistiek correcte manier weergegeven moet worden. De geregisseerde delen van de documentaire kunnen gezien worden als begeleidende en aanvullende ‘commentaren’ bij het verhaal van o.a. de wetenschapper, nazaten, kunstenaars en Wintideskundigen.

Een belangrijk en niet te verwaarlozen interessant onderdeel van dit project is de traditionele slotceremonie en het markeren van de plek nabij de monding van de Marowijnerivier waar het slavenschip is gezonken. Een dergelijke traditionele handeling is niet alleen een fatsoenlijk gegeven in de westerse samenleving. Ten behoeve van de daadwerkelijke zielenrust wordt in de Winti religie verscheidene keren hiertoe overgegaan. Dit zal de eerste keer worden. Hoe bijzonder  zal het zijn om de wijze waarop het beeldende kunstwerk van Loek Grootjans in dit kader wordt vervaardigd te mogen vastleggen.
Verder zal het werk van Grootjans: de opening van en de reizende tentoonstelling in visuele zin inhoud geven aan het gezamenlijke nazaatschap. Deze ketenen zijn blijvend.

Het streven is om de film 1 juli in première te laten gaan in het Amsterdams Historisch Museum en op het Keti Koti Festival. De website gaat 18 maart online (under construction weliswaar): www.slaveshipleusden.webs.com.

41 Tula, The Revolt, Tula The Movie Rights bv
“Tula, The Revolt” is een internationale speelfilm over de leider van de Grote Slavenopstand van 1795. De film vertelt het verhaal van de man die durfde op te staan tegen zijn onderdrukkers, onder het motto vrijheid, gelijkheid en broederschap.  De film is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van een man die keihard heeft gevochten voor waar hij in geloofde.
Datum première nog onbekend, waarschijnlijk 4 juli.

8 Foto-expositie: blijvende herinneringen, Angola, Brazilië en Zeeland, Hans van Rhoon
De kennis van het slavernijverleden blijft veelal beperkt tot de plantages in Suriname en de forten aan de Goudkust, het huidige Ghana. Maar weinig mensen weten  dat de Nederlandse slavenhandel in de eerste helft van de zeventiende eeuw op gang kwam met de aanvoer vanuit Angola naar Nova Hollandia, de eerste Nederlandse kolonie in de West in Noord-Brazilië van 1630 tot 1654. Daarbij ligt de focus bij de sporen van de slavenhandel in Nederland veelal op Amsterdam; hier was immers het hoofdkantoor van de West Indische Compagnie gevestigd. Maar juist in de beginjaren van de slavenhandel vanuit het hedendaagse Angola naar Noord-Brazilië speelde Zeeland een dominante rol. Al in 1637 vaart het eerste schip uit van Veere “om swarten te gaen handelen”. Zeeland heeft dus een cruciale invloed gehad op de opbouw van een systematische slavenhandel vanuit Afrika.
Deze kennis over de onbekende, eerste slavenroute wordt aan een breed publiek gepresenteerd met een expositie in een vooraanstaand musea in Zeeland en Amsterdam.
De foto expositie gaat in het voorjaar van start in Rotterdam en zal daarna naar Amsterdam komen.

28 Televisiedramaserie over Anton de Kom, In-So Radstake
Anton de Kom is een project dat bestaat uit een televisiedramaserie, een educatief leertraject op het gebied van film maken en educatie in Suriname, een educatief lespakket voor scholen in Nederland en Suriname en het verheffen van het boek Wij Slaven van Suriname tot verplichte literatuur op scholen. Het doel is een structurele en vooral duurzame bijdrage te leveren aan de perceptie van de slavernij en het kantelen van het perspectief. Daarnaast worden er diverse activiteiten ontplooid die
externe financiering binnenbrengen voor de realisatie van het project.
Televisiedramaserie in ontwikkeling.

C. Cultureel programma Podiumkunsten

66 Afschaffing slavernij vieren we allemaal, OCaN, Glenn Helberg, Marnix Arendshorst
Het is 150 jaar geleden dat slavernij in de toenmalige Nederlandse koloniën is afgeschaft. Middels praalwagens met dit thema willen we de afschaffing hiervan vieren. OCAN is van mening dat, door contact met dit thema, dit onderwerp besproken wordt door en tussen Europese Nederlanders, Caribische Nederlanders en andere etnische minderheden.
Door het thema bespreekbaar te maken en het samen te vieren zal er meer wederzijds begrip voor de gevoelens rondom dit thema ontstaan tussen Europese Nederlanders, Caribische Nederlanders en andere etnische minderheden.
Daarnaast zal exposure onder de Europese Nederlanders en etnische minderheden leiden tot meer kennis en betrokkenheid bij dit thema. Er zal een tentoonstelling over dit thema opgezet worden, navolgend op deelname aan deze evenementen. Op deze manier willen we de awareness permanent borgen. Deze tentoonstelling willen wij in Amsterdam of Rotterdam plaatsen, in verband met de bereikbaarheid en bekendheid.
Daarnaast zullen, navolgend op deelname aan deze evenementen, andere communicatiekanalen gebruikt worden om dit thema bespreekbaar te houden. Hierdoor zal voortgeborduurd worden op de gehaalde resultaten.
Praalwagens zijn te zien tijdens het Zomercarnaval in Rotterdam op 14 en 15 juni en op, 1 juli in de Bigi Spikri van het Keti Koti festival. Daarnaast bestaat het voornemen om tijdens de Gayparade aandacht te besteden aan dit onderwerp.

32 Theatervoorstelling Rebelse Vrouwen, NiNsee, Krater Theater
De theatervoorstelling Rebelse Vrouwen is een uniek samenwerkingsproject van het NiNsee en stichting Krater Theater in Amsterdam. De voorstelling verweeft de levensverhalen van zwarte vrouwen uit de tijd van de slavernij, met het verhaal van een Afrikaanse vrouw die anno 2013 als slachtoffer van mensenhandel gedwongen wordt om als seksslavin in de prostitutie te werken. Rebelse Vrouwen is geschreven door Mark Walraven en wordt gespeeld door Romana Vrede, Joy Wielkens, Maureen Tauwnaar en Urmie Plein, met muziek van Andro Biswane, in een regie van Silvia Andringa. Het is een pleidooi voor verzet en zelfrespect, en tegen onderdrukking en uitbuiting van vrouwen; een energieke voorstelling met dramatische verhalen, humor en liederen.
De succesvolle première was op 8 maart in het Bijlmerparktheater. Speellijst:  http://www.ninsee.nl/agenda/.

29 Theaterstuk, ‘Slagschaduwen’op basis boek van Colet van der Ven, Franck Ploum, Stichting de Nieuwe Liefde
Het project heeft naast een artistieke ook een belangrijke educatieve component.  Voor Nederlandse jongeren is het belangrijk het bewustzijn over dit onderbelichte deel van hun vaderlandse geschiedenis te vergroten, voor Antilliaanse jongeren, veelal afkomstig uit een zwijgcultuur, is het belangrijk het gesprek op gang te brengen over dit thema. Slavernij werkt op vele manieren door in de huidige Curaçaose, maar in ook Nederlandse maatschappij, bijvoorbeeld in de onderlinge verhoudingen, maar op het gesprek daarover ligt een taboe. Door het toneelstuk te laten volgen door een debat kan een begin gemaakt worden met het slechten van dat taboe. Juist  voor de jongere generatie is het van wezenlijk belang om een gesprekscultuur te ontwikkelen.
Theaterstuk in ontwikkeling exacte datum nog niet bekend.

10 Buchi Fil & Mosa Nena: jazz en wereldmuziek, Izaline Calister
Izaline Calister brengt een Antilliaanse versie ‘Romeo en Julia’. Samen met haar en haar ensemble en een strijkkwartet en een verteller vertelt ze hiermee het slavenverhaal Buche Fil en Mosa Nena. Dichter Pierre Lauffer omschreef de treurige liefdesgeschiedenis van de slaven Buche Fil en Mosa Nena in een geroemd gedicht ‘E balada di Buchi Fil’ (De Balade van Buchi Fil). Pierre Lauffer Sr. (1920-1981) wordt tot een van de voornaamste schrijvers van Curaçao gerekend.
De speellijst met definitieve data is eind maart 2013 bekend.

24 Festival Traditionele dansen “s Kanga/Laku/susa/Setdans, maa Willy Esajas en Lies Cruden
Dit tradioneel dansfestival zal er voor zorgen dat senioren de traditionele dansen Susa, Kanga , Laku en Setdans opnieuw gaan beleven. 50 plusser moeten in vuur en vlam raken terwijl de jeugdigen al dansend een brug slaan naar de oudere generaties.
Het festival staat gepland voor november, december 2013.

23 Theaterstuk, Zwart houdt van wit of is dit andersom, maa Willy Esajas en Lies Cruden
Met dit theaterstuk vragen wij aandacht voor gezins – / familie situaties waarbij sommige kinderen onbewust dan wel bewust worden uitgesloten. Wat doet dit met het zelfbeeld van deze kinderen?
De eerste voorstelling is op 24 mei in het Bijlmerparktheater.

61 Exhibit B, een voorstel te zien in het Holland Festival Stichting Holland Festival, Annet Lekkerkerker
In juni 2013 presenteert het Holland Festival in samenwerking met Stichting Slavernijverleden een bijzondere locatievoorstelling van de Zuid-Afrikaanse theatermaker Brett Bailey. Exhibit B is een expositie gebaseerd op de human zoos en de etnografische prenten uit de koloniale periode. De toeschouwers worden uitgenodigd op een parcours van ‘tableaux vivants’, stille getuigen van hoe ‘de zwarte’ wordt afgebeeld, van de ‘brave wilde’ uit Belgisch Congo tot de hedendaagse asielzoeker. Bailey doet voor zijn installatieparcours beroep op Nederlandse performers met Afrikaanse en Surinaamse roots. Een voor een worden de bezoekers uitgenodigd de ruimte binnen te gaan, en in stilte langs de opstellingen te lopen. In 10 ‘scènes’ creëert hij een onthutsende confrontatie met onze koloniale naïviteit. Mensen zijn opgesteld als museumstukken, temidden van opgezette Afrikaanse
dieren en objecten, zoals ooit Saartjie Baartman als Hottentot Venus in Europa werd tentoongesteld. Een treffende tocht door een geschiedenis van clichés.“We houden ervan”, zo stelt hij, “om ‘de ander’ in herkenbare kaders weer te geven, en op een vertrouwde, geconditioneerde manier te kijken naar ‘de verschillen’. Exhibit B roept ons op om de ander recht in de ogen te kijken.” Speciaal voor de voorstelling in het Holland Festival zal Bailey een onderdeel toevoegen dat de Nederlandse rol in de slavernij behandelt. Hoewel de Nederlanders in Afrika zelf geen plantages hielden was er wel een directe relatie met West-Afrika. Meer dan 600.000 slaven zijn door Nederlandse schepen vervoerd, veel vanuit Elmina in Ghana via Vlissingen, naar Amerika, Suriname en de Antillen. In Suriname hielden de Nederlanders plantages waarop de slaven te werk werden gesteld.
Voorstellingen van 16 juni t/m 26 juni in Loods 6 op het Java-eiland, www.hollandfestival.nl.

27 Metropole orkest herdenkings crossover concert 150 jaar Keti Koti, R. Sordam
(Openbaar openlucht) cross-over concert van het Metropole Orkest en een divers scala aan solisten met muziek van de twee belangrijkste muziek-iconen van Suriname en Curaçao.
Concert op 1 juli in het Oosterpark op het Keti koti festival. Solisten zijn o.a. Karin Bloemen, Izaline Calister en Edgar Burgos.

14 DoReMixMax, muziek en dans uit Brazilie, Angola en Nederland in beeld gebracht door jongeren in deelnemende landen, St. CineMusica
DoReMixMax – Muziek en dans uit Brazilië, Angola en Nederland – in beeld gebracht door jongeren uit de deelnemende landen.
Bovenbouwleerlingen van een basisschool uit Nederland, één uit Brazilië en één uit Angola maken ieder een film, wisselen deze onderling uit en vergelijken de inhoud. Zij ontdekken dat Braziliaanse mixmuziek voortkomt uit een gedeeld verleden (kolonialisme en slavernij) en vinden herkenning in elkaars muziektradities. Het resultaat wordt samen met een docentenhandleiding en een muziekmix-tool aan het basisonderwijs aangeboden.

De film is 7 maart in première gegaan. In april staan alle filmpjes uit het lespakket online. 15 mei start het lespakket als pilot op een aantal scholen. Vanaf september zal het lespakket officieel aangeboden worden.

C. Economie en Handel

11 Boek over geschiedenis van de Amsterdamse slavenhandel Leo Balai
De rol van Amsterdam in de Nederlandse slavenhandel is tot nu toe tamelijk onderbelicht gebleven. Dit is opmerkelijk, gelet op de prominente positie van Amsterdam hierbij. Twee belangrijke gebeurtenissen waren van groot belang voor de deelname van de stad aan deze handel. In de eerste plaats de oprichting van de West Indische Compagnie (WIC) in 1621. Van de participanten in deze organisatie was Amsterdam de belangrijkste deelnemer en domineerde dan ook de besluitvorming en koers van de WIC. Een ander belangrijk gegeven was de participatie van Amsterdam in de Geoctroyeerde Sociëteit van Suriname. Door zich in te kopen in de Sociëteit verwierf Amsterdam het (gedeeltelijke) eigendom van deze kolonie. De stad werd hierdoor ook slavenhandelaar. Een aspect van belang bij deze publicatie is ook de beschrijving van de rol van prominente Amsterdammers uit de periode van de slavenhandel. Van een aantal van deze mensen, die lid waren van de Amsterdamse vroedschap en soms burgemeester van de stad, wordt hun betrokkenheid bij de slavenhandel en slavernij besproken. Daarbij gaat het ook om de opbrengsten die de slavenhandel aan deze bestuurders van de stad Amsterdam heeft opgeleverd.
Het boek komt 5 mei 2013 uit en wordt gepresenteerd tijdens een Keti Koti tafel in het Amsterdam Museum.

Afsluiting herdenkingsjaar met bijeenkomst voor jongeren op 2 december 2013
Op 2 december wordt met jongeren (internationaal) stil gestaan bij slavernij en wordt teruggeblikt op 150 jaar afschaffing slavernij. Tijdens deze bijeenkomst wordt vooruitgeblikt naar de toekomst en naar verdere kansen voor emancipatie en integratie. Een stap richting het uiteindelijke doel: een gezamenlijke, slavernijvrije toekomst.
Er zal sprake zijn van een multimediale en interactieve bijeenkomst in Amsterdam waar jongeren en de organisaties samenkomen.

Het programma zal vorm gegeven worden door middel van infotainment (entertainment verkapt met een educatieve boodschap). Rode draad van het programma is stilstaan bij het slavernijverleden en de toekomstmogelijkheden.

Onze gezamenlijke reis op deze dag zal worden begeleid door zang, rap, toneel en treffende woorden. De invulling hiervan zal deels gedaan worden door organisaties die dit jaar financiering hebben gekregen om iets op kunst/cultureel gebied neer te zetten. Verder zal er aandacht worden besteed aan de activiteiten en evenementen die heel 2013 door hebben plaatsgevonden.

D. Educatief programma

9 Educatief stripboek slavernij- Ineke Mok en Nico de Bruijn
In navolging van de succesvolle strips over de Tweede Wereldoorlog wordt een educatief stripverhaal ontwikkeld over slavernij. Hoofdpersoon in dit spannende boek is een Afrikaanse jongen. Door zijn ogen en geconfronteerd met zijn persoonlijke ervaringen en dilemma’s komt voor de lezer de geschiedenis van de slavernij indringend tot leven. We volgen zijn leven en gevangenschap in Afrika, zijn deportatie naar Suriname, zijn verblijf als ‘slaaf’ en tenslotte zijn leven als ‘vrij’ man in Nederland. De hoofdpersoon is een gewone opgroeiende jongen, wiens ervaringen van liefde en vriendschap, loyaliteit en eenzaamheid, tijdloos zijn en herkenbaar voor jongeren van nu.
Ontwikkelteam: Ineke Mok (Cultuursporen): onderzoek, scenario en educatie
Eric Heuvel (Redhill): scenario en tekeningen
Nico de Bruijn (IDP2): uitgever, producent, projectleiding
Ondersteund door een keur van kenners van het slavernijverleden en door docenten geschiedenis.
Het stripboek is beschikbaar rond 1 juli 2013.

63 Clips over Slavernij Stichting Holy, Merel Mirage
Clips over Slavernij daagt jongeren uit om creatief en oplossingsgericht over het slavernijverleden en hedendaagse vormen van slavernij na te denken en hun ideeën te verbeelden in een animatieclip.
Jongeren zijn zich er vaak wel van bewust dat slavernij in het verleden bestond, maar wat weten ze over de rol van Nederland hierin en weten ze ook hoezeer slavernij nog verweven is in de hedendaagse samenleving? Hoe ziet een wereld zonder slavernij er eigenlijk uit? En wat kunnen zij zelf hier en nu doen om een verandering in te zetten?
Stichting HOLY wil met het project ‘Clips over Slavernij’ jongeren tussen 12 en 15 jaar bewust maken van de geschiedenis van de slavernij en actief betrekken bij het debat over de hedendaagse slavernij.
Op 7 scholen verspreid over de Amsterdamse stadsdelen zal ‘Clips over Slavernij van start gaan met het programma. Tijdens een intensieve workshop worden middelbare schoolklassen meegenomen in een proces van informatieverstrekking, meningsvorming, en meningsuiting door het maken van een animatieclip en het delen van de mening via sociale media. Tezamen vormen deze stappen een creatief ontwikkelingsproces, waarin de leerlingen steeds een stapje verder in de materie worden meegenomen. Hierdoor worden ze zich steeds bewuster van hun eigen invalshoek, met als eindresultaat een clip over een slavernij waar ze trots op kunnen zijn. In een voorbereidende themales worden ze aan de hand van verschillende voorbeelden uitgedaagd een visie te vormen en zelf oplossingen te verzinnen voor het slavernijprobleem. Deze insteek vormt de inspiratie en basis voor de clip die ze zelf gaan maken. Daarna leren de jongeren in een animatieworkshop met het laagdrempelige online animatieprogramma ‘de HOLY Animator’, hun visie op het thema om te zetten naar een animatieclip.
Animatie is een krachtig middel om jongeren te bereiken. Het sluit aan bij hun mediagedrag en de nieuwe media wereld waarbinnen ze gewend zijn te communiceren: videoclips, 5 YouTube en Facebook. De HOLY Animator refereert aan deze beeldcultuur en de belevingswereld van jongeren, en biedt hen de mogelijkheid om in beeldtaal op een speelse en bij hen passende manier hun ideeën vorm te geven. Om de jongeren extra te stimuleren hun clips te verspreiden via sociale media, wordt er een wedstrijd georganiseerd, waarin de deelnemende klassen tegen elkaar strijden met hun beste clips. Door deze wedstrijd worden de jongeren gemotiveerd zich zo actief mogelijk in te zetten om hun clip te verspreiden, met als uiteindelijk doel hun directe netwerk te inspireren met de boodschap.
Stichting HOLY wil met ‘Clips over Slavernij’ jongeren op een positieve en actieve manier laten nadenken en meedenken over slavernij en hen stapsgewijs laten ervaren welke keuzes ze zelf kunnen maken om een bijdrage te leveren aan een betere wereld, waarin slavernij in de toekomst alleen nog tot het verleden hoort.
Door de clips breed te verspreiden in de fysieke en virtuele openbare ruimte, draagt Clips over Slavernij tevens bij aan het onder de aandacht brengen van het slavernijverleden en hedendaagse vormen van slavernij bij een groot publiek.
Op 14 mei doen 3 klassen van OSB in Amsterdam Zuidoost mee aan de workshop. Ze zijn druk bezig met de werving van meerdere scholen voor dit project. Meer data volgen. De clips worden vertoond tijdens de tentoonstelling” de gouden eeuw ”van het Amsterdams museum, hopelijk in trams in Amsterdam en Rotterdam en op het Keti Koti Festival op 1 juli in het Oosterpark in de filmtent.

20 Het verhaal van Julius Koenders, Jules Rijssen, Roy Wijks en Andre Reeder
Burgers van nu vertellen over hun tijdgenoot Julius Koenders en zijn inspanningen voor de (her)waardering van de Afrikaans- Surinaamse taal en cultuur. Deze inzet leidde er toe dat in 1960 1 juli (de dag van de afschaffing van de slavernij) in Suriname een nationale vrije dag werd. Ook vertellen ze wat Koenders heeft betekend voor hun eigen omgang met het slavernijverleden.
Dit programmaonderdeel is nog in ontwikkeling.

17 Untold, the story een dvd en lesbrief voor het voorgezet onderwijs en basisonderwijs – Otmar Watson
Het educatie project Untold,The Story is gebaseerd op de gelijknamige theatervoorstelling Untold, The Story van theatergroep Untold. Deze voorstelling informeert bezoekers op een zeer toegankelijk, inspirerende, dynamische en educatieve manier over de geschiedenis van Surinamers en Antillianen.
Begin april is er meer informatie bekend over de verschijningsdatum van de lesbrief.

68 Een, twee, drie, vier: Hoofddoek van plezier Maope Books, Liza Milton en Jeanine Crone
‘Een, twee, drie, vier: hoofddoek van plezier’ is een kleurrijk prentenboek voor kinderen vanaf 3/4 jaar waarin de angisa centraal staat. Vanuit het verhaal wordt door middel van achtergrondinformatie achterin het boek door de voorlezer een brug gemaakt naar de slavernijgeschiedenis waar de oorsprong ligt van de angisa en haar diverse bindwijzen.
Bij het boek is tevens een lesbrief beschikbaar met achtergrondinformatie, lessuggesties en opdrachten voor de onderbouw van het basisonderwijs.

Boek is geschreven en wordt binnenkort gedrukt. Gesprekken gevoerd met de Crescendo school in Amsterdam Zuidoost om daar de presentatie te houden van het eerste exemplaar. Streefdatum boekpresentatie is 1 juli.

19 Model Unesco: symposium Unesco scholen Nederland
Slavernij is niet iets van vroeger. Ook anno 2013 bestaat het: vrouwenhandel, smokkel van vluchtelingen, inzet van kindsoldaten en kinderarbeid.
De Nederlandse UNESCO-scholen voor voortgezet onderwijs spelen een Algemene Vergadering van UNESCO na. Twee dagen lang kruipen leerlingen in de huid van UNESCO-gedelegeerden uit de gehele wereld, om vanuit verschillende perspectieven en belangen oplossingen aan te dragen voor dit wereldwijde probleem.
De bijeenkomst zal plaatsvinden in november 2013.

28 Educatief programma in combinatie met media Televisiedramaserie over Anton de Kom – In-So Radstake
Anton de Kom is een project dat bestaat uit een televisiedramaserie, een educatief leertraject op het gebied van filmmaken en educatie in Suriname, een educatief lespakket voor scholen in Nederland en Suriname en het verheffen van het boek Wij Slaven van Suriname tot verplichte literatuur op scholen. Het doel is een structurele en vooral duurzame bijdrage te leveren aan de perceptie van de slavernij en het kantelen van het perspectief. Daarnaast worden er diverse activiteiten ontplooid die
externe financiering binnenbrengen voor de realisatie van het project.
Dit programma-onderdeel is nog in ontwikkeling.

8 Educatief programma in combinatie met media Foto-expositie: blijvende herinnereningen, Angola, Brazilie en Zeeland Hans van Rhoon
De kennis van het slavernijverleden blijft veelal beperkt tot de plantages in Suriname en de forten aan de Goudkust, het huidige Ghana. Maar weinig mensen weten is dat de Nederlandse slavenhandel in de eerste helft van de zeventiende eeuw op gang kwam met de aanvoer vanuit Angola naar Nova Hollandia, de eerste Nederlandse kolonie in de West in Noord-Brazilië van 1630 tot 1654. Daarbij ligt de focus bij de sporen van de slavenhandel in Nederland veelal op Amsterdam; hier was immers het hoofdkantoor van de West Indische Compagnie gevestigd. Maar juist in de beginjaren van de slavenhandel vanuit het hedendaagse Angola naar Noord-Brazilië speelde Zeeland een dominante rol. Al in 1637 vaart het eerste schip uit van Veere “om swarten te gaen handelen”. Zeeland heeft dus een cruciale invloed gehad op de opbouw van een systematische slavenhandel vanuit Afrika.
Deze kennis over de onbekende, eerste slavenroute wordt aan een breed publiek gepresenteerd met een expositie in een vooraanstaand musea in Zeeland en Amsterdam.
Vanaf april 2013 vinden exposities plaats in Rotterdam, daarna wordt Amsterdam aangedaan.

14 Educatief programma in combinatie met podiumkunsten DoReMixMax, muziek en dans uit Brazilie, Angola en Nederland in beeld gebracht door jongeren in deelnemende landen St. CineMusica
DoReMixMax – Muziek en dans uit Brazilië, Angola en Nederland – in beeld gebracht door jongeren uit de deelnemende landen.
Bovenbouwleerlingen van een basisschool uit Nederland, een uit Brazilië en een uit Angola maken ieder een film, wisselen deze onderling uit en vergelijken de inhoud. Zij ontdekken dat Braziliaanse mixmuziek voortkomt uit een gedeeld verleden (kolonialisme en slavernij) en vinden herkenning in elkaars muziektradities. Het resultaat wordt samen met een docentenhandleiding en een muziekmix-tool aan het basisonderwijs aangeboden.
De film is 7 maart in première gegaan. In april staan alle filmpjes uit het lespakket online. 15 mei start het lespakket als pilot op een aantal scholen. Vanaf september zal het lespakket officieel aangeboden worden.

45 Educatief programma: algemeen Van driehoekshandel tot Anansi’s web Centre for Historical Cultures, Erasmus universiteit
Dynamisch erfgoedonderwijs heeft als doel om cultureel en historisch besef onder jongeren te bevorderen door kritische reflectie op materiële en immateriële overblijfselen uit het verleden. Leerlingen worden gestimuleerd om – met respect voor historische feiten – deze representaties van het verleden vanuit verschillende perspectieven uit te leggen. Langs deze weg krijgen zij inzicht in de redenen waarom het verleden door groepen en individuen in de loop der tijd anders kan worden beleefd, gearticuleerd en geïnterpreteerd. In een ontwerpteam, dat wordt bijgestaan door een adviesraad, wordt een educatieve webomgeving ontwikkeld, bedoeld om leerlingen van 14-15 jaar in Nederland kennis te laten maken met de geschiedenis en het erfgoed van de transatlantische slavenhandel en de slavernij in Nederland, West-Afrika en het Caraïbisch gebied.
Het programma wordt uitgevoerd in juli 2013.

69 Bewust van ons verleden, verbind ons in de toekomst St. Openschoolgemeenschapbijlmer, Marjon Post
De Openschoolgemeenschap Bijlmer zal ter gelegenheid van de herdenking 150 jaar afschaffing slavernij, 14 extra lessen creëren over de geschiedenis van de slavernij. Gastsprekers zullen het de geschiedenis nog meer tot leven brengen en een bezoek aan een museum zal onderdeel zijn van het project. Ter afsluiting van deze lessen zal er mozaïeken kunstwerk worden gemaakt door de leerlingen die een permanente plek in de school zal krijgen. Niet alleen de leerlingen van de Openschoolgemeenschap Bijlmer zullen bewuster worden gemaakt van de geschiedenis maar ook de ouders van de leerlingen zullen een speciale presentatie krijgen van onze leerlingen.
Periode van uitvoering juni 2013 t/m juli 2013.

E. Musea

106 Sporen van het gedeelde slavernijverleden in de collectie van de stad Amsterdam Amsterdam Museum
Rondom 1 juli 2013 (Keti Koti) worden de fysieke en online getoonde collecties van de stad Amsterdam die een relatie hebben met het slavernijverleden gemarkeerd. Voor de bezoeker van het museum of de website zal in een oogopslag duidelijk zijn dat Amsterdam (en de collectie Amsterdam) geen schone handen heeft. De bezoeker wordt zowel geconfronteerd  als geïnformeerd over het slavernijverleden van de stad Amsterdam.

25 Toneel: Verkocht Annemarie Wenzel
‘Verkocht’ (10+)
In het kader van de herdenkingen Afschaffing slavernij in 2013 en Afschaffing slavenhandel in 2014 maakt de Toneelmakerij de locatieproductie Verkocht, over slavernij vroeger en nu. Voor jong en oud vanaf 10 jaar. De voorstelling speelt in het najaar van 2013, negen weken lang in de Van Gendthallen op het Oostenburgereiland in Amsterdam, waar ooit de VOC-werf gevestigd was. De première is op zaterdag 7 september. Verkocht is een samenwerking met Het Scheepvaartmuseum, dat in deze periode de tentoonstelling ‘De Zwarte Bladzijde’ presenteert. Een audiotour leidt het publiek van de ene naar de andere locatie en slaat onderweg een brug tussen verleden en heden. Jeugdtheater De Krakeling is de andere samenwerkingspartner.

Hoe hard en hoe vaak moet je een man slaan, zodat zijn kind zijn pijn zal voelen?

Achter je vallen de deuren met een zware dreun in het slot. Je stem weerkaatst tegen het gehavende beton. Door de hoge, vuile ramen komt daglicht naar binnen.
Welkom in de Eeuwige Werkplaats. Wetten van tijd en plaats gelden hier niet. Hier geldt uitsluitend de wet van het geld. Op deze verborgen plek worden al eeuwenlang mensen gedwongen tot arbeid.

Verkocht is een voorstelling over slavernij toen en nu. Over wreedheid en eindeloze werkdagen. Over heimwee en de troost van een klein gebaar. Over consumptie en de prijs die daarvoor wordt betaald. Maar vooral over het gevecht om mens te blijven.
Première: 7 september 2013
Te zien tot en met: 3 november 2013
Start kaartverkoop: nntb

48 Verrijking door Uitbuiting: een project over de trans Atlantische slavenhandel Scheepvaartmuseum, Hoogerwerf
De trans-Atlantische slavenhandel is een belangrijk verhaal uit het verleden dat Het Scheepvaartmuseum relevant wil maken voor het heden voor een zo breed mogelijke doelgroep. Het museum geeft dit opnieuw invulling door middel van een kwalitatief hoogwaardige tentoonstelling vanuit een onderscheidend perspectief: de persoonlijke en actuele betrokkenheid van de bezoeker bij het onderwerp.
Het centrale thema is ‘verrijking door uitbuiting’. Het onderwerp wordt vanuit het verleden doorgetrokken naar het heden. Gedegen verdieping van de kennis over de (trans-Atlantische) slavenhandel wordt gecombineerd met de betekenis van dit deel van het maritieme verleden voor de bezoeker en de maatschappij van nu. Het project omvat tevens onderwijsprogramma’s en publieksevenementen.
Start 1 juni 2013, loopt tot 1 juni 2014.

91 Tentoonstelling: Zwart & Wit Tropenmuseum: Koninklijk Instituut voor de Tropen
Op 1 juli 2013 is het 150 jaar geleden dat slavernij in het Koninkrijk der Nederlanden is afgeschaft. Deze gebeurtenis zal volgend jaar overal in Nederland worden herdacht en gevierd, onder andere met tentoonstellingen en evenementen. In Amsterdam zal het Tropenmuseum een prominente rol in de activiteiten gaan spelen. Het museum wil dat op een geheel eigen wijze doen door het stellen van een – in onze ogen – heel belangrijke en eigentijdse vraag: hoe dicht zijn zwart en wit in Nederland elkaar in de 150 jaar na de afschaffing van de slavernij genaderd; anders gezegd: zijn zwart en wit in Nederland in anderhalve eeuw een gezamenlijke ‘wij’ geworden?

De tentoonstelling gaat over de vraag hoe wit en zwart in Nederland met elkaar zijn omgegaan sinds de afschaffing van de slavernij, van meerdere kanten bekeken. Nederland had als slavenhouder eeuwenlang wit en zwart gescheiden gehouden; wat is er gebeurd sinds zwart bij wit in huis kwam wonen. Is de afstand van toen overbrugd? Zijn we bevrijd (= geëmancipeerd) van die historische scheiding en hoe inclusief is ‘we’ geworden? Nog anders gezegd: hoe wit is het verjaardagsfeestje van een zwarte Nederlander, hoe zwart dat van een witte Nederlander? Een toepasselijke vraag voor de 150ste verjaardag.

Vanaf 1863 kwamen nazaten van slaven uit Suriname en de Nederlandse Cariben naar Nederland. Hoewel hun aantal tot medio twintigste eeuw klein was, vielen de zwarte studenten, werknemers, avonturiers en entertainers wel op. In enkele individuele gevallen was er sprake van toenadering, maar in het algemeen was de (mentale) afstand tussen zwarte en witte Nederlanders tamelijk groot. Vanaf eind jaren 1950 groeide het aantal zwarte migranten  explosief toe. Dat veranderde hun positie en gezicht in de samenleving. Wit en zwart zijn elkaar sindsdien steeds meer gaan tegenkomen, op positieve en negatieve wijze. We zijn gewoner geworden voor elkaar, zodanig dat het niet altijd duidelijk is wie nu precies tot ‘zwart’ en wie tot ‘wit’ gerekend kan worden (en wie bepaalt dat eigenlijk?). Is zwart en wit zo gewoon geworden dat het verleden geen rol meer speelt? Is het vervagend onderscheid hetzelfde als gelijkwaardigheid?

Deze vragen onderzoeken we – als makers én bezoekers ─ aan de hand van een aantal thema’s en plaatsen waar zwart en wit elkaar zijn tegengekomen en nu nog ontmoeten. Die laten in ieder geval zien dat er niet zoiets bestaat als een homogene zwarte of een eenvormige witte groep.
In dit project verbinden we onze vragen heel nauw met beleven en ervaren, kijken en luisteren. Wat zien en horen we van elkaar? Daarvoor gebruiken we onder andere (populaire) kunst en cultuur. Hoe reageren schilders, dichters, musici, entertainers, rappers en sporters op de thema’s en de vragen die we stellen? Zij zullen in meerderheid zwart zijn, omdat zij, als minderheid, in het algemeen veel bewuster met het onderwerp bezig zijn dan veel witte mensen. Daarom zullen we bij een aantal onderdelen zwarte deelnemers vragen met een witte counterpart te komen. Dat zal ook de basis zijn van het thema hedendaagse kunst, waarin we aan de hand van werken van de kunstenaars, die ingaan op de centrale vraag van dit project, niet alleen naar het verleden en het heden kijken, maar ook een blik in de toekomst werpen.
De officiële opening van de tentoonstelling is op 10 oktober 2013.